Adimen-ezintasunak duten pertsonak, denok bezala, beraien
artean oso desberdinak dira, talde oso heterogeneoa osatzen dute: trebetasun
fisiko-psikiko-sozial oso desberdinak, urritasunaren kausa desberdinak, itxura
fisiko desberdinak, autonomia maila desberdinak, zaletasun, bizitza, nortasuna
ezberdina, etab.
Gainera, nahiz eta aurreko mendeetan beste modu batean
ulertu, adimen-ezintasuna aro eta kultura guztietan izan da, eta ulertzeko modu
hori denborarekin eta gizartearen pentsamendua dela eta aldatzen joan da. Aldaketa
hori dela medio, oso garrantzitsua da bereiztea iraganeko eta gaur egun
adimen-ezintasuna erabiltzen den definizioa.
1992 urte arte soilik adimen kozienteari egiten zitzaion
erreferentzia eta atzerapen mentala bezala ezagutzen zen. Gaur egun ordea, definizioaren eraberritzea dela eta,
adimen-ezintasuna diagnostikatzeko irizpide soil hori erabiltzea eskasegia dela
uste da eta ingurunean egokitzeko gaitasunen kontzeptuari garrantzi handiagoa
eman zaio.
Horretarako hurrengo irizpideak bete behar dira
- Adimen-funtzionamendua batezbestekoarena baino baxuagoa da esatean, AK ≤ 70-75 dela esan nahi da. Nahi eta nahi ez gizabanakoa bere testuinguruan ebaluatu behar da, bizi den kultura, gizarte eta hizkuntzaren berezko ezaugarriak kontuan hartuz. Izan ere, testean, pertsonak bizi ez duen ohituraz edo kulturaz galdetzen da, eta ondorioz, pertsona horrek ezin izango du mota horretako galderei erantzun.
- Egokitzeko gaitasunak (modu independentean eta autonomoki funtzionatzeko gizabanako batek lortu beharreko gaitasun guztiak) mugatuak daudela esatean, ohiko ingurunean moldatzeko laguntza behar duela adierazi nahi da.
- AE 18 urte izan baino lehen sumatu behar da.
Baina gaur egun ingurunera moldatzeko gaitasuna kontuan
hartzen bada, adimen-ezintasuna leku batetik bestera aldatu egin daiteke? Bai,
beti ere gizartean eskaintzen dituen baliabideen arabera. Ikuspuntu horretatik,
nork dauka urritasuna, pertsonak edo inguruneak? Hori dela eta, pertsona horren
inteligentzia baino, gizarteak eskaintzen dituen baliabideek dute garrantzia.
Adimen-ezintasunaren baruan, sindrome ezberdinen zerrenda dago, hauen artean:
Bestetik, pertsonen adimen-ezintasunaren inguruan
aritzean, etiketen erabilerarekin kontu handiz ibili behar gara, batez ere
pertsona hauek identifikatzerakoan. Gaur egun, pertsonak garrantzia hartu du eta ezintasuna
bigarren plano batera pasa da. Hau da, beti pertsona ikusi behar dugu lehen,
bere ezaugarri guztiekin eta bere gaitasun eta mugekin. Horregatik,
hizkuntzaren erabileran arreta jarri behar dugu “ezintasuna duen pertsona”-ren bezalako
terminoak erabiliz...
Beraz, “ezindua”, “atzeratu” eta horrelako hitz
antzerakoak baztertzen ditugu, pertsonaren bestelako aspektu guztiak ahaztuz,
ezintasunari protagonismoa ematen diotelako. Eta zer esanik ez idiota, ergel,
tonto, mongoliko, subnormala hitzen erabileraz.
Honen inguruan hausnarketa egiteko, hona hemen hurrengo irudia
No hay comentarios:
Publicar un comentario