Arreta goiztiarra

Arreta goiztiarra, Haur Hezkuntzako garaian  izugarrizko garrantzia duen neurrian, oraingo honetan azaltzea ezinbestekoa iruditzen zait.

Arreta goiztiarra, 0-6 urteko haurrei, familiari eta inguruari zuzenduriko jarduera multzoa da,  haurrek garapenean pairatutako edo paira ditzaketen alterazio eta beharrizan iragankor zein iraunkorrei erantzuna lehenbailehen ematea helburu dutenak, hain zuzen. Jarduera hauek umearen osotasuna aintzat hartu behar dute, eta izaera interdiziplinarra duen lan talde batek planifikatuak egon behar dira.

Hurrengo hauek dira, arreta goiztiarraren helburu nagusienak:

• Haurrak garapenean izan dezakeen urritasun edo defizitaren eraginak murriztea.
• Haurraren garapena optimizatu ahal den moduan.
• Konpentsatzeko, hesia apurtzeko zein behar espezifikoetara egokitzeko beharrezkoak diren mekanismoak txertatzea.
• Arazo baten edota arrisku handiko egoera baten ondorioz agertu daitezkeen defizit edo urritasun sekundarioak ekidin edo gutxitzea.
• Haurren zein familiaren behar guztiak asetzea.
• Haurra burutzen ari diren ekintza horretan subjektu aktibotzat hartzea.

Eta ez dugu ahaztu behar umeen garapenean aldaketa asko garaiz tratatzen badira hauek saihesteko aukera dagoela eta horrek bizi kalitatearen funtsezko hobekuntza dakarrela, eta hobekuntza hori ez da pairatu dutenentzat bakarrik izango, baita gizartearen talde diren beste guztientzat ere.

Honetan, tutoreak bete beharreko funtzioak inportanteak dira. Lehenik eta behin, haurraren ingurunea eta lagunen arteko harremana behatu beharko du, ondoren, informazioa elkartrukatzeko. Hau da, tutoreak beste  irakasleekin eta profesionalekin, eta baita gurasoekin ere haur  honek nolako jokabidea duen etxean nahiz beste irakasleekin, haurrekin… Informazioa izanda, eta diagnostikoa eginda esku hartuko da, baliabide berriak sortuz eta curriculumean beharrezkoak diren egokitzapenak eginez.

Hau guztirako, tutorearen lana ez ezik, ikastetxearen, gainerako laguntza zerbitzuen, eta nola, ez familiaren lana ezinbestekoak eta funtsezkoak izango dira, hauen artean, etengabeko kolaborazioa eta harremana egonda. Izan ere, eskolako profesionalen papera eta funtzioak garrantzitsuak badira ere, eskolaz kanpoko pertsonen papera ez da gutxiagoa izango, inolaz ere. Horretaz gain, hauek konstanteak eta gogotsu lan egin behar dute.

LOMCE legea

LOMCE legea,  gure hezkuntza sistema erabat aldatuko duen legea da, baina oraindik ere, gizarteak ez du honen berri edo ez da behintzat  ez da kontziente honek izango dituen ondorioz.   

Lege honen bidez, curriculuma zentralizatu egingo da, estatuak hartuko baititu erabaki garrantzitsuenak. Horretaz gain, LH, DBH eta batxillergoko azken urtetan, ikasle guztiek estatuak ezarritako azterketa bat gainditu beharko dute aurrera jarraitu nahi izanez gero, azterketa hauen emaitzak publikoak izanik. 

Bestetik ere, gaztelania izango da hizkuntza nagusia, eta euskara bigarren mailako hizkuntza bihurtuko da, D eredua arriskuan jarriz.

Horrekin batera, LOMCE-k, ez du ikaslearen garapen era integralean hartuko, eta hezkuntza ikuspuntu merkantilista batetik ikusiko da, ikasleengan  lehiakortasuna,  merkatua  ekonomia, arrakastara bultzatuz.  Kalitatea goraipatuko da, eskola inklusiboaren aurka eginez.

Erlijioa ikasgai gisa bueltatuko da, lakoitasunari bidea utzi gabe. Azkenik, esatea, hezkuntza pribatuaren alde apustu egingo dela, eskola publikoa defendatuko ez baita. 

Beraz, Hezkuntza erreforma honi EZ! Euskal Herriak bere hezkuntza eraiki!

Monsieur Lazhar (2011) - Philippe Falardeau

"Profesor Lazhar", Philippe Falardeauk (2011) zuzendutako filma da. 2011 urtean, urteko 10 pelikula onenetarikoa izan zen eta Oscarretarako izendatu zuten, ingelesa ez den hizkuntza hoberena bezala.

Montreal-ko ikastetxean gertatutako egoera larri bat eta gero, Bashir Lazhar, atzerritarra den irakaslea, bere buruaz beste egindako irakaslea ordezkatzeko heltzen da eskolara. Laster, lehenengo tirabirak sortzen dira, Bashir-ren metodoak direla eta. Izan ere, beste kultura batetik dator, eta gauzak egiteko beste era edo metodologia batean sinesten du. Hau da, ikastetxearen ikuspuntuaren era sistema berriaren arteko desorekak agerian geratzen dira, eta hasiera batean, errespetatzen dituen arren, azkenean, arauak apurtu egiten ditu.

Lazhar ingurune kultural eta pedagogiko batera heltzen da, non umeak errealitatetik babestuak dauden. Handik gutxira konturatzen da, ezin duela haiekin hitz egin benetan larritzen dieten gauzaz, ezin duela ezta ikasleak ukitu ere. Esan bezala, Lazhar arauak errespetatu saiatzen da, baina gero eta gehiago kostatzen zaio hauek jarraitzea.

Iristean, debekatuta dauka, gertatutako egoera tragikoaz hitz egitea, baina Lazharren helburua umeak benetan laguntzea denez, honetaz arduratzen da. Laster hasten da, haurren garapen emozionalei garrantzia ematen, ikasleenganako hurbiltasuna areagotuz.

Azkenik, irakaskuntzaren eta hezitzearen arteko lehia dago,  Lazharr-ek ikasle baten gurasoekin izandako elkarrizketa batean islatzen dena.

“Queremos que se dedique a enseñar, no a educar a nuestra hija“.

Pelikula honen bidez aditzera ematen da, hezkuntza ez dela akademikoki prestatzea, baizik eta pertsonen garapen integrala sustatzea, familiak prozesu horren parte delarik .

Hau guztia esanda, garrantzitsua da azpimarratzea, gizarteak aurrera egiten duen bezala, hezkuntzak ere bide horretatik jarraitzeko beharra du. Beraz, Lazharren metodologia haurrak hezteko modu egokia dela uste dut. Izan ere, Hezkuntza prozesu osoan, eta Haur Hezkuntzan bereziki, umeen garapen integrala bultzatzea da xedea, eta horretarako errealitateaz kontziente izan behar dira. Horretaz gain, afektibitatea lantzea oinarri-oinarrizkoa izango da, oinarri afektibo egokia ez duen harrak ez izango baitu garapen egokia garatu. 

Haurtzaroan hasiera duten nahasteen sailkapenak

Gaur egun, nahaste psikopatologiko sailkapen ezberdin eta ugari daude. Nik hemen, 4 zailkapen aztertuko ditut: helduen sailkapenetan oinarritzen diren sailkapenak (DSM eta CIE), umeentzat espresuki eraikita dauden sailkapen dimentsionalak, nahasteen larritasunaren aranera egindako sailkapenak eta azkenik, hezkuntza arloan egindako sailkapenak, kasu honetan Eusko Jaurlaritzak nahasmenen inguruan egindako sailkapena. 

1. Helduen sailkapenetan oinarritzen diren sailkapenak: DSM eta CIE

Multzo honetan DSM-IV R eta CIE-10 ditugu. Lehenengoa Amerikako sailkapen ofiziala da eta bigarrena bakarrik Europan erabiltzen da. Hala ere, orain DSMa indar asko hartzen ari da Europan ere. Psikologo klinikoek gehien erabili ohi dituztenak dira.

• CIE 10 edo Gaixotasun Mentalen Nazioarteko Sailkapena Osasunaren Munduko Erakundeak (OME-k) egin zuen 1992an. Gaixotasun mental guztien sailkapen orokorra da. Soilik Europan erabiltzen da. 
• DSM-IV R edo Nahaste Mentalen Diagnostikorako eta Estatistikarako Eskuliburua Amerikako Psikologia Elkarteak (APA-k) egindako nahaste psikopatologikoen sailkapena da. Aldizka berrikusten da, patologia berriak sartzeko edo lehendik daudenak aldatzeko.

          

Sailkapen hauei dagokienez zenbait ohar azpimarratzea garrantzitsua da. Osasun arlorako prestatuta daude eta ez hezkuntza arlorako, eta gainera helduentzat eginak daude. Aldi berean, ez dute umearen garapena kontuan hartzen ezta nahaste psikologiko batek etapa ebolutibo desberdinetan izan ditzakeen adierazpen desberdinak. Adituen artean ez dago adostaunik gai honetan eta askoz gutxiago umeak 6 urte baino gutxiago baldin baditu: batzuentzat nahaste bat dena ez da beste batzuentzat. Eta azkenik, bi sailkapen hauen artean (DSM eta CIE) ere ez dago adostasunik: nahaste edo zailtasun asko ez dira agertzen DSM-an.

2. Umeentzat espresuki eraikita dauden sailkapen dimentsionalak

Talde honetan sartzen diren sailkapenen artean gaur egun erabilgarriena Achenback eta Edelbrockena (1983) da. Hemen nahasteak 3 dimentsioen artean sailkatu ditzakegu

• Sindrome internalizanteak: intrapsikikoak, hau da, barnerantz bideratuta daudenak (adibidez, antsietatea, depresioa edo oinarri fisikorik gabeko mina).
• Sindrome externalizanteak: jokabide extrapsikikoak dira. Umeak besteengana bideratzen dituen jokabideak, esate baterako, agresibitatea.
• Sindrome konbinatuak: aurreko bien sintomak aldi berean ematen dira.

3. Nahasteen larritasunaren arabera

Sailkapen hau jarraituz, arazo psikopatologikoak bi multzotan banatzen dira: razo larriak eta arazo arinak. 

• Arazo psikopatologiko  arinak: normalean haurtzaroan oso arruntak dira, agertu eta desagertu egiten dira eta normalean ez dira beste arazo edo nahaste larri baten hasiera, nahiz eta batzuetan urte asko iraun du. Familia kezkatzen da batez ere jokabidea oso deigarria denean, baina arazoak ez dira larriak. Beste batzuen artean, negatibismoa, txupetearen erabilera, gezurrak, lotsa, arreta mantentzeko zailtasunak, jarrera arazoak (laburretak) etab. aipatu daitezke. 
• Arazo psikopatologiko larriak: denboran zehar irauten dutenak dira, horretaz gain balio kliniko dute eta laguntza espezializatua behar dute. Hauen artean, autismoa, fobiak, hizkuntza trastornoak, tik-ak, antsietate orokorrak, dislexia, depresioak, eskizofrenia etab. dira aipagarrienak. 

4. Hezkuntza arloko sailkapenak

EAEko legediak (118/1998 dekretua ekainaren 23koa) hezkuntza-premia iraunkorrak eta aldi baterakoak bereizten ditu.

Bost hezkuntza-premia iraunkor definitzen ditu:

- Adimen-ezgaitasunak edo/eta garapenaren nahaste orokortuak

- Gorreriak eta entzuteko urritasunak

- Ikusteko urritasunak

- Mugitzeko urritasunak eta garun-paralisiak

- Goi mailako gaitasun intelektualak eragindakoak.

Hauek dira aldi baterakoak:

- Gizarte- edo kultura-egoera ahulek eragindakoak

- Eskola-moldegabezia larria,

- Epe luzeko ospitaleratzea eta gaixotasuna,

- ikasketa-maila motelak eta ikaskuntza-zailtasun garrantzitsuak

- Inteligentzia-maila motelak eragindakoak.

Martxoak 21, Down sindromearen Nazioarteko Eguna

Gaur, martxoak 21, Down sindromearen Nazioarteko Eguna dela aprobetxatuz, albiste eta bideo hau zuekin konpartitzea gustatuko litzaidake, hauekin Down sindromea zer den jakiteko eta horrekin batera guztion hausnarketa bultzatzeko. 

Experimentakzion (esperimentu+ akzion)

Aste honetan eta hurrengoan, esperimentakzion saioa egiten ari gara, Eskola Inklusioboaren eta antolakuntza ikasgaien ildotik. Asteleheneko saioak, eta ostiraleko saioak klase bakoitzak bere gelan egiten dituen arren, asteazkeneko saioetan haur hezkuntzako bigarren mailako gelak elkartu gara.

Horretarako, bi gelen ikasleen artean, 4-5 pertsonako taldeak sortu dira, orain arte egon diren taldeak gainditu eta besteekin lan egiten ikasteko. Bi ordu eta erdiko saio horretan, lehendabizi, orain arte eskola inklusiboaren inguruan ikasi eta landu duguna birpasatzea izan da: zer da eskola inklusiboa? Zer ezaugarri ditu? Zer ezberdintasun dago ikuspegi selektiboaren, integrazioaren eta inklusiboaren artean? Momentu horretara arte, dena ondo ulertu dugu, eta horretaz gain, gure artean debate txikiak egiteko aukera ere izan dugu, bakoitzak eskola inklusiboaren inguruan duen iritzia emanez, hau da, zaila da gela batean inklusioa bermatzea? Nola egingo genuke guk?....

Baina lehen aipatutako azken galdera horretan, hausnartzeko eta prestatzeko gunea izan dugu. Izan ere, ez genituen ondo bereziten integrazioa eta inklusiboa. Batzuk, berdina zela pentsatzen genuen, baina, ez, haien arteko ezberdintasuna argi dago. Horretarako, hasieran klasean irakurritako testuaz baliatuko naiz, Afaltiarraren parabola, alegia.

Lagun batek, bere lagunak gonbidatu zituen afaltzera, baina konturatu egin zen, horietako lagun batek elikadura arazoak zituela eta ezin zuela denetarik jan. Horren aurrean, sukaldariak hiru irtenbide zituen, hots, aipatutako hiru ikuspegiak.

1. Selektiboa: Afaria prestatuta zegoenez, denetarik jan ezin zuen lagunari deitu eta beste egun batean gonbidatuko zuela esan.
2. Integrazioa: Denetarik jan ezin zuen lagunari menu berezia eta ezberdina egin, eta gainerakoei pentsatuta eta prestatuta zeukan menua eman.
3. Inklusioa: Azken momentuan, menua aldatu eta guztientzat baliagarria eta onuragarria zen afaria prestatu, guztientzat menu berdina izanik.

Hau da, inklusibitatean, ikasle guztiek, haien premiak edo jatorria edozein izanda ere proiektu eta programa berean lan egiten dute gela arruntean bertan, eta integrazioaz ari bagara, nahiz eta gela bereran egon,  bi proiektu ezberdin egongo dira, bat premia bereziak dituzten ikasleentzat eta beste bat gainerako ikasleentzat. 

Hori ulertu eta gero, muralaren sorkuntzara ekin genion. Gure kasuan, talde elkarreragiletan oinarritu ginen, eta horren barruan, orain dela 40 urteko eta oraingo metodologiaren arteko aldaketan oinarritu gara.

• Lehen, klaseak oso magistralak ziren; irakasleak bere mahaitik ematen zituen klasean eta umeak bakoitza bere mailetan zegoen. Orain, eta eskola inklusiboan,  txokoen erabilera azpimarratu ditugu, txoko bakoitzean dinamizatzailearen figura goraipatuz. Kasu honetan, irakaslearen papera, ikuskariarena eta motibatzailearena izango da.
• Bestetik, ikasleak taldekatzerako orduan, beti finkoak ziren eta estereotipoetan oinarrituta egiten ziren. Gaur egun, taldeak maiztasunez aldatzen dira, ikasle guztien artean  harremanak eta elkarreragina sendotzeko asmoz.  Horretaz gain, taldekatzeko, ikasleen beharretan oinarritzen da.
• Azkenik, orain dela 40 urte Haur Hezkuntzako eskolak eta Hezkuntza Premia Bereziko eskolak bereizten ziren arren, gaur egun, inklusioa bultzatzen da, hots, guztientzako eskola.

Saio hauetan, nahiz eta nire klasekoak ez diren ikasleekin lan egin,  gustura sentitu naiz,  iaztik begi bistaz behintzat ezagutzen ginelako, eta gainera gure artean giro ona antzeman delako. Guztiontzat hitz egiteko eta gure pentsamendua edo iritzia emateko aukera izan dugu, eta guztion parte hartzea bultzatu egin da, murala egiterakoan lan kooperatiboa bultzatuz .

Elling (2001) - Petter Naess

Aurreko egunean ikusitako Petter Naess-en (2001) "Elling" pelikula, ikasteko, hausnartzeko eta beste era batera pentsatzeko aukera paregabea eskaini zidan.

Pelikula honen protagonista, Elling, bere amarekin bizi izan da bizitza osoan, eta ama hil ondoren, errealitatera bueltatu behar da. Kostatzen zaio telefonoa hartzen, ezin da bera bakarrik irten kalera, eta bere bizitzan bi beldur nagusi ditu, etengabe jarraitzen diotena: antsietatea eta bertigoa.

Bestetik, Kjell Bjarne, oldarkorra den gizona da, eta biek elkarrekin, bien artean oreka lortuz, komunitatea integratzea lortzen dute, bik dituzten mugak, zailtasunak eta oztopoak gaindituz.

Pelikula amiatzerakoan, batzuk Elling-ek zer zeukan galdetu zuten. Izan ere, gizartean pertsona batek muga edo beste pertsonarentzat hain erraza izan daitekeen zailtasun bat duenean, nahaste do arazo mental bat duela esaten da. Eta hori ez da zuzena. Denok dugu zailtasun edo mugaren bat gure bizitzan, behar ezberdinak ditugu. Hauen aurrean, batzuetan besteen laguntza baino ez da behar, egunerokotasunean poliki-poliki aurre eginez eta gaindituz, autonomia eta esperientziaz baliatuz, eta bakoitzarentzat estrategia egokiena bilatuz eta aplikatuz. 

Nelson Mandela

El chico ciego (1964) - Johan van der Keuken

Johan van der Keuken-en  (1964) "El chico ciego" laburmetraiak, pertsona itsuen errealitatea eta bizitza islatzen du. Hasiera batean, pertsona itsu batzuek, subtituluaz baliatuz,  haien egunerokotasuna nolakoa den, zer egiten dute, zer gustatzen zaien eta zer ez,… eta horrez gain, gizarteak honen aurrean zer nolako ikuspuntua eta pentsamendua duen ere islatzen da.

Laburmetraian, ikasle itsuak, Hezkuntza Bereziko ikastetxe baten bidez, premia berezirik ez duten gainerako ikasleek bezala formakuntza, ezagutzak, gaitasunak barneratzen dituztela  azaltzen da, eta honen aurrean,  hauen ilusioa, itxaropenak eta ametsak gainerakoenak bezalakoak direla ere. Baina, puntu honetara helduta, zergatik ezin dute ikasle hauek ikastetxe arrunt batean ikasi? Ez al da izango ikastetxeak, irakasleak eta gizarteak orokorrean ez daudela prestatuta premia hauek dituzten pertsonak hezitzeko? Ikasle guztiek hezkuntza integrala eta guztiok batera jasotzeko eskubidea dute, inolako bazterketa edo marjinaziorik jasan gabe.

Hau da lortu nahi den benetako helburua: ikasle guztien beharrak ikastetxean bertan asetzea eta aurrera eramatea, benetako normalizazioa lortzeko bidea irekiz.  Eta gaur egun,  normalizazioaren bidea zabaltzen ari bada ere oraindik denbora luzea beharko da, gizartean erabateko normalizazioa egon dadin, eta pertsona eta hiritar orok eskubide berdinak izan ditzaten.

Eskola inklusiboaren postulatuak, bizitzako eredu

Inklusioaz ari garenean, hurrengo postulatuak gogoan izatea ezinbesteko baldintza izango da. Beraz, aztertu ditzagun  postulatu hauek zer dioten eta zer esan nahi duten.

1. Dibertsitatea goraipatu behar du eskolak

Eskola osatzen duten kideen dibertsitateak eskola bera eta bertako ikasgelak indartzen, sendotzen ditu eta dibertsitate horretatik ikasteko aukera paregabeak eskaintzen dizkie. Pertsona bakoitzak, ezaugarri, erritmo, premia, kultura, ohitura, esperientzia ezberdinak ditu, eta hauek errespetatu eta onartuz, guztiak aberastuko gara.

2. Ikasten gozatu behar: eskolan den-denek gustura eta seguru ikusi behar dute beren burua

Eskolan ikasle, irakasle, hezitzaile eta komunitateko kide guztiek joan nahi izatea premiazkoa da, hau da, gustura eta seguru sentitzea.

Ikasleak gozatuz ikasi beharko lukete, gozatzea ezinbestekoa da ikasi nahi izateko. Hori dela eta, irakasleek, irakaste-ikaste prozesuan ahalik eta metodologia egokiena eta esanguratsuena aukeratzen saiatu behar dira. Oinarria, motibazioa da, eta hortik abiatuta ikaskuntza hasiko da. Horrez gain, emaitzei baino, ikaste prozesu osoari eman behar zaio garrantzia, hots, eboluzioari.

Hitz gutxitan esanda, ikasketa eskatzen duen ahalegina ukatu gabe, ikasleak gozatuz irakastea lortu beharko luke eskolak. Hezkuntzaren hasierako urteetan, ikasteko motibazioa egoten da ikasleen aldetik, baina ikaslea hezkuntza sisteman gora egiten duen heinean, motibazioa galtzen hasten da, eta batzuetan esaten den bezala, letra odolez sartzen da.

3. Berdintasun politikan oinarritua behar du eskolak

Herritar orok du bere komunitateko eskolara eta bere adineko ikaskideen ikasgelara joateko eskubidea, kalitatezko hezkuntza eskainiko diona. Eskola hori berdintasunezko printzipioak osatu behar dute, baina horrek ez du esan nahi ikasle guztiek tratamendu bera jaso behar dutenik, baizik eta pertsona bakoitzak dituen beharren eta premien arabera tratamendu bat edo beste jasoko du.

4. Ikastea erraztuko duten irakasleak eduki behar ditu eskolak

Irakasleak, hezkuntza prozesuan, metodologia eraginkorrena erabili behar du, talde lana, ikasleen parte hartzea eta jakinmina sustatzen duena. Hau da, klase dinamikoak prestatu behar ditu, teoria praktikaren bidez azalduz. Horretarako ere, ikasleen aurrezagutzak eta esperientziak kontuan hartzea oso aberasgarria izan daiteke, eta hortik abiatuta ikaskuntza prozesua aurrera eraman. Bestetik ere, irakaslearen jarrera aktiboa eta gogotsua izan behar da, interesa erakusten duena, eta ikasleen eta beraren arteko feedbacka sustatzen duena.

5. Eskolak ikaslea elkarlanerako prestatu behar du, ez lehiaketarako

Orain arte, indibidualtasuna eta ikasleen arteko lehiakortasuna sustatu bada ere, bada garaia, irakasleen aldetik, ikasle guztien arteko talde lana eta kooperazioa bultzatzeko. Nahiz eta egungo gizarteak lehiaketarako enfasia jarri, ikasleak kontzientziatu behar dituzte, etorkizunean, taldeka lan egitea ezinbestekoa izango baita. Gainera behin eta berriz aipatu dudan bezala, bakarrik ezin izango dugu ezer egin, taldeka lan egin behar dugu.